Irena Szewińska – najlepszy polski sportowiec 100–lecia [Panteon Polskiej Lekkoatletyki]
fot. Austrian National Library / Unsplash.com
Kontynuujemy nasz cykl o największych biegaczach w historii polskiej lekkoatletyki. W tym miesiącu nie mogło być inaczej - piszemy o legendarnej Irenie Szewińskiej! Właśnie zdobyła tytuł najlepszego polskiego sportowca 100-lecia w plebiscycie Przeglądu Sportowego. To polska sprinterka, multimedalistka Igrzysk Olimpijskich i Mistrzostw Europy.
Urodziła się 24 maja 1946 roku w Leningradzie (dzisiejszy Petersburg). Ponieważ ojciec Ireny Kirszenstein-Szewińskiej pochodził z Warszawy, w 1947 roku całą rodziną wyjechali do stolicy i tam już się osiedlili. Szewińska jest absolwentką liceum Dąbrowskiego w Warszawie oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Irena była typem wzorowej uczennicy - intelektualistki zgłębionej w lekturze, uczestniczącej we wszystkich zajęciach.
Talent do biegania u Ireny Szewińskiej odkryła jej wuefistka Liliana Buholtz-Onufrowicz. Zawodniczka wspominała później historię z tym związaną. Na korytarzu szkolnym zostały zorganizowane eliminacje do szkolnej drużyny n dystansie 60m, w pierwszym biegu osiągnęła czas 8.1 sekund bez żadnego przygotowania. Nauczycielka była przekonana, że ma popsuty stoper, więc poprosiła młodą wówczas uczennicę, aby powtórzyła swój bieg. Stoper znów pokazał czas zbliżony do pierwszego, wtedy uświadomiła sobie z jakim talentem ma do czynienia.
Swoją karierę sportową zaczęła mając 14 lat. Będąc jeszcze uczennicą szkoły podstawowej, pierwsze sportowe kroki stawiała pod czujnym okiem byłego olimpijczyka, Jana Kopyto. Od początku swojej kariery reprezentowała barwy warszawskiej Polonii, dla której biegała w latach 1961-1980.
Pierwsze międzynarodowe sukcesy odniosła w wieku zaledwie 18 lat w roku 1964. Podczas rozgrywanych w Warszawie Europejskich Igrzysk Juniorów zdobyła 3 złote medale w biegu na 200m, skoku w dal oraz wraz w sztafecie 4x100m. Tego samego roku w rozgrywanych w październiku Igrzyskach Olimpijskich nastoletnia wówczas Polka, zdobyła swoje pierwsze medale na seniorskiej imprezie rangi międzynarodowej. Wywalczyła indywidualnie dwa krążki ze srebrnego kruszcu: w biegu na 200m oraz w soku w dal. Największe osiągnięcie podczas tej imprezy świętowała wraz z koleżankami ze sztafety 4x100m, zdobywając złoty medal oraz ustanawiając rekord świata z czasem 43.69.
Irena Szewińska była niezwykle wszechstronną zawodniczką. W roku 1966 na Mistrzostwach Europy rozgrywanych w Budapeszcie zdobyła aż cztery krążki, w tym trzy złote. Podczas Igrzysk Olimpijskich w Meksyku w 1968 roku zdobyła kolejne dwa medale. Zdobyła brązowy medal w biegu na 100m. Również na tej imprezie wywalczyła swój pierwszy indywidualny złoty medal olimpijski na swoim koronnym dystansie 200m, poprawiając czasem 22,58 rekord świata, który przetrwał do 1972 roku. Nie był to jednak ostatni rekord świata jaki udało jej się ustanowić w roku 1974 podczas zawodów w Poczdamie ustanowiła nowy rekord świata z czasem 22.21. Jej rekord został świata został pobity w roku 1979 przez Marite Koch, która poprawiła go z czasem 21.71. Do dnia dzisiejszego wynik Ireny Szewińskiej jest drugim najlepszym w historii Polski najszybsza na Polskich listach jest Ewa Kasprzyk, która w 1986 roku pobiła wynik Szewińskiej z czasem 22.13.
Sezon 1969 i 1970 był dla Pani Ireny okresem przerwy od startów. 20 lutego 1970 na świecie pojawił się jej pierworodny syn, Andrzej. W 1971 roku wróciła do profesjonalnego sportu i od razu stanęła na podium w Halowych Mistrzostwach Europy oraz zdobyła brąz na 200m podczas Mistrzostw Europy w Helsinkach. Na przełomie roku doznała jednak kontuzji skręcenia kostki. To uniemożliwiło jej dalszą rywalizację w skoku w dal, a to w tej konkurencji święciła sukcesy w latach poprzednich.
Początek lat 70-tych nie był najlepszym okresem w karierze Ireny Szewińskiej, na igrzyskach Olimpijskich w Monachium, stanęła na najniższym stopniu podium w biegu na 200m oraz nie zakwalifikował się do finału biegu na 100m.
W roku 1973 postanowiła rozpocząć przygotowania do startów w nowej dyscyplinie - biegu na 400m. Podczas Mistrzostw Europy w Rzymie w roku 1974 wróciła na zwycięską ścieżkę zdobywając dwa złote medale w biegach na 100 oraz 200m. Z kolei Mistrzostwa Olimpijskie w Montrealu w roku 1976 przyniosły jej kolejny rekord świata. Tym razem na dystansie 400m. Irena Szewińska nie znalazła równorzędnej rywalki i z czasem 49,29 zdobyła złoto olimpijskie na swoim nowym dystansie. Był to ostatni duży sukces w karierze polskiej sprinterki. Potem udało jej się jeszcze zdobyć dwa medale mistrzostw Europy w 1978 roku oraz dotrzeć do półfinału Igrzysk olimpijskich w Moskwie w 1980, po których zdecydowała się zawiesić kolce na kołku.
Irena Szewińska przez lata wspierała polski sport i działania w lekkoatletycznych organizacjach państwowych i międzynarodowych. Przez prawie 30 lat zasiadała w zarządzie Polskiego Związku Lekkiej Atletyki.
Zmarła 29 czerwca 2018 roku po długiej walce z chorobą nowotworową. Spoczęła w Alei Zasłużonych Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.
W 1974 roku została ogłoszona najlepszą sportsmenką świata. Uhonorowana została także Orderem Orała Białego, najstarszym i najwyższym odznaczeniem w Rzeczpospolitej. Podczas swojej kariery 10-krotnie biła rekord świata. Czy ktoś ma jeszcze pytanie, dlaczego w 2021 roku została wybrana najlepszym sportowcem 100-lecia w plebiscycie Przeglądu Sportowego? 😊