Regularne bieganie wpływa dobroczynnie na serce, nierzadko też ratuje nam życie. Dlaczego zatem co jakiś czas pojawiają się smutne informacje o zgonach na trasie i czy można ich uniknąć? Na te pytania (i szereg innych) odpowiada nam kardiolog Enel-Sport - dr hab. Łukasz Małek

Co roku głośno jest o kolejnej śmierci na zawodach biegowych. To kwestia mierzenia sił na zamiary, czy może ukrytych chorób układu sercowego?

Na początku warto zdać sobie sprawę, że tych zgonów na trasie jest naprawdę niewiele. Od lat ich liczba jest stała i wynosi ok. 1 na 50 tys. biegaczy, czyli stosunkowo rzadko.

Natomiast jeśli już się pojawi, może to być kwestia i choroby i niedostosowania obciążeń treningowych jednocześnie. Zgon może być spowodowany ukrytą chorobą serca, bądź chorobą pozasercową. Na nią nakłada się przetrenowanie, przekroczenie granicy elektrolitowej, przegrzanie, udar cieplny, co może skończyć się nagłą śmiercią na trasie.

Jakie choroby mogą powodować nagłą śmierć?

U osób młodych najczęściej jest to skutek kardiomiopatii przerostowej lub anomalii tętnic wieńcowych, co niestety w prostych badaniach nie zawsze się ujawnia. U osób w średnim wieku mogą to być arytmie, zmiany miażdżycowe. Może to być też kwestia leków, suplementów, co ujawnia się już po fakcie, dopiero w szpitalu.

Jakie objawy powinny nas niepokoić?

Będąc w cyklu treningowym, powinien nas zaniepokoić nagły, trudny do wytłumaczenia spadek wydolności. Powinniśmy zwrócić uwagę na takie objawy jak bóle w klatce piersiowej, kołatania w klatce piersiowej, duszność. Na zawodach jeśli czujemy, że przekraczamy skrajnie jakąś granicę, lepiej odpuścić. Ponadto nie warto brać udziału w zawodach bez odpowiedniego przygotowania. Chociaż uczciwie trzeba powiedzieć, że zgony czasem dotyczą również osób wytrenowanych.

Czy jeśli nie czujemy tego typu objawów, powinniśmy się badać? Nawet, gdy chcemy uprawiać sport tylko amatorsko?

Zdecydowanie, a już szczególnie będąc w wieku średnim. Takim osobom zaleca się wykonanie próby wysiłkowej, podczas której wyłapiemy ewentualne zaburzenia rytmu, zmiany miażdżycowe. Wszyscy, bez względu na wiek, powinni wykonać EKG i podstawowe badania laboratoryjne.

Bieganie może być zagrożeniem w rzadkich przypadkach. Jednak czy z perspektywy kardiologa, dla większości z nas będzie miało prozdrowotny wpływ?

Oczywiście, nie tylko bieganie, ale w ogóle uprawianie sportu najczęściej wpływa bardzo pozytywnie na układ sercowy. Kontroluje ciśnienie tętnicze, wręcz w wielu przypadkach pozwala uniknąć zażywania leków obniżających ciśnienie. Poprawia metabolizm, stabilizuje rytm, zmniejsza stężenie cholesterolu, pomaga redukować masę ciała, co także wpływa na serce, pomaga osobom z cukrzycą. Co więcej, zmniejsza też ryzyko wystąpienia cukrzycy.

Ponadto poprawia kurczliwość mięśnia sercowego. Niedawno ukazały się na ten temat wyniki badań przeprowadzonych na osobach w średnim wieku. U tych, które zaczęły angażować się w regularną aktywność fizyczną, w ciągu dwóch lat uległa wycofaniu sztywność mięśnia sercowego, a co za tym idzie, polepszyła się rozkurczliwość serca. Ich serce „odmłodniało” o kilkanaście lat w stosunku do tego, gdy prowadzili siedzący tryb życia.

Badano również sportowców w kontekście zmian miażdżycowych. Zauważono, że chociaż sport nie eliminuje miażdżycy, to ją spowalnia. W wyniku aktywności, blaszki miażdżycowe stają się mniej podatne na pękanie, a co za tym idzie, zmniejsza się ryzyko zawału, udaru.

Bieganie również sprawia, że pogrubia się nieco mięsień sercowy, zwiększa się jego masa, co także jest dla nas korzystne.

To są pozytywne aspekty od strony kardiologii. Do tego dochodzą aspekty z innych obszarów m.in. poprawa budowy kości, zmniejszenie ryzyka nowotworów, wszelkie aspekty psychiczne, wszak zmniejsza ryzyko depresji, chorób otępiennych mózgu. Jak widać, korzyści jest bardzo, bardzo wiele i przewyższają one ryzyko.

Ile powinniśmy poświęcić czasu na ruch, by odczuć jego efekty?

Tak naprawdę wystarczy 30 minut 5 razy w tygodniu umiarkowanego ruchu. Jako biegacz i kardiolog wiem, jak wiele się już wtedy może zmienić, co staram się przekazać moim pacjentom. Niestety wielu z nich trudno jest zrozumieć, że bieganie, czy inna aktywnosć fizyczna może przynieść lepsze efekty, niż zażywanie leków.