Waga jest jednym z ważniejszych elementów w drodze do osiągania wymarzonych wyników sportowych. Zarówno zbyt duża, jak i zbyt niska masa mogą powodować różnego rodzaju problemy ze zdrowiem oraz nie pozwalać na progres biegowy. O wpływie masy na organizm sportowca rozmawiamy z fizjoterapeutą Mateuszem Chajęckim, założycielem Kliniki Fizjoterapii i Rehabilitacji Sportowej Dr Łokieć.


Liga Biegowa: Jaki wpływ ma masa ciała na nasze stawy, kości i wszystkie inne elementy układu

Mateusz Chajęcki, Kliniki Fizjoterapii i Rehabilitacji Sportowej Dr Łokieć: Masa zawsze ma kolosalny wpływ na pracę naszego ciała. Wiadomo, że im większa masa, tym mięśnie muszą działać z większą siłą, żeby wprawić w ruch nasze ciało. Jeżeli natomiast chodzi o nasze stawy, większa masa generuje większe tarcie, a co za tym idzie może to wpływać na szybsze wycieranie (zużywanie) się stawów. Większa ilość tkanki tłuszczowej negatywnie odbija się również na pracy narządów wewnętrznych, które to są bardziej ściśnięte, a co za tym idzie pracują dużo mniej wydajnie

Jaka jest zdrowa granica parametrów naszego ciała, których nie należy przekraczać, by nie narażać się a kontuzje? Jakie kontuzje spotykają za ciężkich sportowców?

To wyjątkowo trudne pytanie, dlatego, że inna masa będzie odpowiednia dla maratończyka, a inna np. dla kulomiota. Zawsze większa masa wiąże się z większymi siłami działającymi na nasze stawy. Taka sytuacja zawsze sprzyja większemu ryzyku. Natomiast jest to bardzo indywidualna sprawa, na którą wpływa bardzo wiele czynników, chociażby: stopień wytrenowania, uwarunkowania genetyczne, rodzaj wykonywanej dyscypliny, regeneracja, oraz wiele innych. Podsumowując, w większości sportów duża ilość tkanki tłuszczowej zawsze wpływa negatywnie na parametry zawodnika, chyba że mówimy o sumo :)

Jakie objawy powinny nas zaniepokoić i mogą świadczyć o zbyt wysokiej masie?

Z mojego doświadczenia bóle, które mogą świadczyć o zbyt dużej masie, to najczęściej bóle pleców, kolan lub stóp. Bardzo często im większa masa, tym większy brzuch. Im większy brzuch, tym większe siły działające na nasz kręgosłup. Tak samo jest z naszymi kolanami oraz stopami. Zbyt duża masa często powoduje powstanie na naszych stopach bolesnych zmian, z którymi będzie się trzeba udać do podologa. Jeżeli natomiast chodzi o kolana, to są to stawy, które na co dzień są mocno obciążone, chociażby podczas chodzenia po schodach. Są to stawy, które dźwigają większość ciężaru naszego ciała przy jednoczesnym dużym zakresie ruchu.

Co to znaczy, że czyjaś masa jest zbyt duża?

To oznacza, że ciało nie tylko straciło szybkość, ale również zauważalna jest zmiana w innych parametrach naszego organizmu. Kiedy podczas wchodzenia po schodach pojawia się zadyszka, jest to znak, że organizm dużo mocniej pracuje podczas podstawowych czynności. Jeżeli zauważymy, że pojawią się bóle podczas wchodzenia po schodach to też jest znak dla nas, iż coś może być nie tak z nasza masą. Możemy wpaść wtedy w niebezpieczną spiralę. Im masa robi się większa, tym mniej się ruszamy. Natomiast im mniej się ruszamy, tym łatwiej zyskujemy kolejne kilogramy.

Mateusz Chajęcki (po prawej) z Bartekiem Olszewskim @warszawskibiegacz (fot. Facebookc.com/DrLokiec)

Czy kolana zniszczone poprzez zbyt dużą masę, mogą się zregenerować po redukcji
masy?

Jeżeli mówimy o zniszczonych kolanach, to badania potwierdzają, że taki proces naprawy jest praktycznie niezauważalny. Natomiast, jeśli nie zmieni swoich nawyków żywieniowych i stopnia aktywności fizycznej, proces niszczenia kolan wciąż będzie postępować. Dlatego kluczem jest redukcja masy ciała. Jeżeli natomiast ktoś przytył w krótkim okresie czasu i pojawił się ból kolan, to przy odpowiedniej diecie oraz ćwiczeniach, jesteśmy w stanie w zasadzie całkowicie cofnąć dolegliwości bólowe. To dlatego, że przyczyną bólu były tylko przeciążenia panujące w stawach kolanowych, a nie ich uszkodzenia.

Jak zmienia się motoryka ciała wraz ze wzrostem masy?

Bardzo często wraz ze wzrostem masy ciała spada szybkość zawodnika. Jest to spowodowane tym, że organizm musi zadziałać mocniejszym bodźcem na mięśnie, które muszą poruszyć znacząco cięższą kończyną. Dla przykładu, łatwiej jest machnąć kijem, który waży 1kg, niż takim który waży 10kg. Jednakże w niektórych sportach zawodnicy świadomie wybierają mniejszą motorykę. W sportach walki, zwiększa się siła i moc takiego ciosu, dzięki czemu walkę można zakończyć jednym celnym ciosem. Dlatego w sportach walki stworzono kategorie wagowe, żeby zawodnicy mieli porównywalne szanse. Przyjmuje się jednak zasadę, że wygrywa ten, któremu uda się najlepiej połączyć oba te elementy.

A jakie mogą być skutki zbyt niskiej masy ciała z punktu widzenia naszego układu
ruchu? Jakie kontuzje mogą spotykać sportowców o zbyt małej wadze?

Żadna skrajność nie jest zdrowa dla naszego organizmu. Mięśnie są jednym z ważniejszych elementów stabilizujących nasze stawy. Za mała ilość tkanki mięśniowej w ich obrębie może powodować niestabilność stawów, co w konsekwencji może powodować bóle samego stawu, nadmierne obciążenie więzadeł, wytarcie chrząstki w stawach, itp. Przy sportach długodystansowych jak np. bieg 24/48 godzinny, biegacz nie jest w stanie dostarczyć kalorii, które zużywa podczas biegu. W takim wypadku, jeśli biegacz będzie miał zbyt niską masę, organizm podczas wysiłku będzie „zjadał sam siebie".

Jakie elementy układu ruchowego są najbardziej narażone na zmiany masy ciała?

Tak naprawdę na cały organizm negatywnie wpływają zmiany masy ciała. Jednakże najbardziej narażonymi elementami są na pewno kończyny dolne oraz kręgosłup. To one zawsze przenoszą największe przeciążenia i to one zawsze najbardziej cierpią. Dlatego najważniejsza od zawsze jest równowaga. Żadna skrajność nie służy naszemu organizmowi. Samo życie wystarczająco dobrze je używa i zużywa, więc nie dokładajmy mu pracy huśtawką naszej masy.