fot. Owen Beard | Unsplash.com

Okres przerwy pomiędzy jesiennym a wiosennym sezonem biegowym to dobry czas na odpoczynek. Kiedy priorytety treningowe idą nieco na bok, warto poświęcić trochę czasu na sprawdzenie stanu naszego organizmu. O tym, jak wykonać taki przegląd i na czym powinni skupić się biegacze opowiada nam pracownik laboratorium diagnostycznego, dietetyk, biotechnolog, a także biegacz i trener – Konrad Nosarzewski.

Na różnego rodzaju forach dyskusyjnych w internecie, co jakiś czas pojawiają pytania o to, czy i jakie badania powinni wykonywać biegacze. Niektórzy zastanawiają się, po co w ogóle je robić, skoro biegamy i czujemy się dobrze? Z tymi wątpliwościami postanowiliśmy zwrócić się do osoby, która łączy świat biegania i medycyny – Konrada Nosarzewskiego.

- Zacznę trochę przewrotnie od stwierdzenia, że 90% skuteczności leczenia to odpowiednia diagnoza, a ciężko o odpowiednią diagnozę bez badań. Biegacze na ogół nie są chorymi i nie trzeba ich leczyć, ale chcą być zdrowsi, szybsi, wytrzymalsi, chcą osiągnąć postawiony im cel. Badania mają za zadanie im w tym pomóc, dlatego ważne jest nie tyle ich samo wykonywanie, ale ich prawidłowa interpretacja, gdyż to tu popełniana jest największa liczba błędów i można sobie mimowolnie zrobić krzywdę – komentuje.

Długie wyb…adanie

Jak tłumaczy ekspert, w przypadku osób trenujących sam fakt, że dane parametry mieszczą się w przewidzianych przedziałach i normach nie jest wcale tożsame z tym, że wszystko w porządku. Pojedyncze badanie nie mówi bowiem zbyt wiele, ważniejsza jest obserwacja całego trendu.

- Największym problemem jest patrzenie na wynik pod kątem tego czy jest "w normie". Normy są czymś statystycznym, mają szerokie zakresy i są opracowane dla ogółu społeczeństwa. Najłatwiej wytłumaczyć to na konkretnym przykładzie. Weźmy poziom hemoglobiny. Prawidłowe wartości laboratoryjne dla mężczyzn wynoszą od 14 do 18 g/dl. Można mieć wynik 14,2 i mieścić się w normie, a można mieć 17,5 i… też być w normie. Teoretycznie oba wyniki są dobre, praktycznie to tak jakby biegać 40 min na 10 km, albo 30 min na 10 km. Różnice są ogromne. Dlatego u biegaczy, czyli w większości zdrowych ludzi, trzeba analizować tendencje. Jeżeli zrobimy sobie badanie, z którego wynika, że mamy hemoglobinę na poziomie 15 g/dl, dostajemy tylko częściową informację. Mając jednak wyniki z poprzednich lat, gdzie poziom oscylował np. na pułapie 16 g/dl, wiemy, iż nasz styl życia, żywienie, treningi są do przeanalizowania, gdyż odnotowaliśmy pogorszenie tego parametru – tłumaczy Konrad Nosarzewski.

Jak widać na powyższym przykładzie, badać się zatem warto i należy czynić to regularnie. Idealnie byłoby także, gdybyśmy byli prowadzeni przez tego samego lekarza czy diagnostę i gdyby ta współpraca miała charakter długoterminowy. Jeżeli jednak nie mamy takiej możliwości, zgłaszając się do lekarza, zabierajmy ze sobą poprzednie badania. Dobrym pomysłem jest założenie sobie oddzielnej teczki, w której będziemy gromadzić wyniki z poszczególnych lat.



fot. Loius Reed | Unsplash.com

Co warto monitorować?

Jedną z częstych porad, jaką otrzymują biegacze, nierzadko także początkujący, którzy chcą dopiero rozpocząć swoją przygodę z treningiem, jest właśnie regularne wykonywanie badań. Naturalnie nasuwa się zatem kolejne pytanie, czyli na jakie badania powinniśmy się zdecydować i jakie parametry obserwować?

- Badań, które warto wykonać jest naprawdę dużo. Takie podstawowe dla biegacza to morfologia, glukoza, lipidogram, ferrytyna, sód, potas, kinaza fosfokreatynowa, witamina D3. Warto też zrobić takie parametry jak AlAT, AspAT, kreatynina, TSH, hormony płciowe, kortyzol... i wiele innych. Potem zaczynają się parametry zależne od siebie. Np. gdy mamy niski poziom hemoglobiny, a wysoki poziom MCV, warto także zmierzyć poziom kwasu foliowego i witaminy B12. Jeśli wyjdzie nam niski poziom hemoglobiny, niski poziom MCV, a dobry poziom żelaza, warto zrobić transferynę, TIBC, UIBC. Zależności jest naprawdę wiele. Badania się ze sobą łączą, jedno wynika z drugiego, a z tego wynika trzecie. To sieć połączeń analogiczna do ludzkiego organizmu, gdzie narządy, mimo iż są odrębne, działają wspólnie i są od siebie zależne. Dlatego tak ważna jest poprawna interpretacja wyników i uwzględnienie w niej różnorodnych składowych, jak wiek, waga, płeć, uwarunkowania genetyczne, ilość i intensywność treningu, cykl miesięczny, cykl dobowy itd. – wylicza Konrad Nosarzewski.

Chociaż powyższa lista może wydawać się nieco przytłaczająca, to pamiętajmy, że robimy to głównie dla swojego zdrowia. Na szczęście nieco łatwiej jest w przypadku zalecanej częstotliwości wizyt w laboratorium - Badania warto wykonać przynajmniej raz do roku, ale tu też poszczególne parametry, bo niektóre zależnie od naszych działań potrafią zmieniać się szybciej, inne są stabilne – dodaje nasz rozmówca.

Suplementacja… biegania

Osobnym zagadnieniem, o które często pytają osoby biegające lub zamierzające rozpocząć swoją biegową przygodę, jest kwestia suplementacji. Niestety, bardzo często źródłem „wiedzy” o tym, co powinniśmy przyjmować, są porady wyszukane w Internecie. A te najczęściej nie prowadzą do niczego dobrego. Zwłaszcza, że, jak wynika z raportu opublikowanego przez Polski Instytut Ekonomiczny w 2020 r., pt.: „Regulacja rynku suplementów diety. Czy Polska ma szanse zostać europejskim liderem?”, wiedza społeczeństwa na ten temat jest bardzo ograniczona. Raport wskazuje, że aż 45% Polaków uważa, że suplementy diety są testowane pod względem skuteczności, a 43% respondentów jest przekonanych, że podlegają takim samym standardom nadzoru, jak leki. Jak tłumaczy Konrad Nosarzewski, w rzeczywistości jest zupełnie inaczej.

- Suplementy to jest temat, którego nie lubię, gdyż są to produkty, które bardzo łatwo wypuścić na rynek, a ich sprzedawalność zależna jest od działu marketingu, a nie od skuteczności działania. Niestety, nie jest ona w żaden sposób weryfikowana – podkreśla. – Jeżeli chcemy coś suplementować, czyli uzupełnić w diecie, to... najpierw należy określić swoje braki. Należy zacząć od badań, potem spróbować ewentualne braki nadrobić naturalnym sposobem czyli ukierunkowanym żywieniem. Dopiero jeśli nie da się czegoś uzupełnić naturalnie, jak np. witaminy D3 w naszym klimacie o tej porze roku, powinniśmy szukać dodatkowego wsparcia. Wtedy jednak lepiej sięgnąć po lek, a nie suplement. Często cena jest podobna, dawka również. Oczywiście inna jest nazwa komercyjna, ale droga jaka oba te produkty przeszły zanim trafiły na rynek również jest zupełnie inna. Ze względu na szereg wymogów, badań, organów nadzoru, itd. dla leku zdecydowanie dłuższa, trudniejsza, a to oznacza, że dany produkt jest zdecydowanie lepiej przebadany – podsumowuje.

Ostatnim zagadnieniem, jakie poruszyliśmy w rozmowie z naszym ekspertem była kwestia panującej pandemii. Jak wiemy, już drugi rok świat zmaga się z koronawirusem SARS-CoV-2. Dlatego postanowiliśmy zapytać o to, czy ta sytuacja również ma wpływ na zalecenia dla biegaczy. Recepta powinna zadowolić pasjonatów tego sportu.

- W związku z pandemią niech biegacze… biegają więcej. Pandemia dotyczy wirusa atakującego układ oddechowy, a bieganie rozwija układ oddechowy. Sami sobie odpowiedzcie, kto ma większą szansę na pokonanie wirusa: człowiek o pojemności płuc V02max na pułapie 30 czy 60? – odpowiada Konrad Nosarzewski.

Warto biegać, badać się i… dokształcać!

Jak widzimy zalecenia dla biegaczy nie są może najprostsze, ale da się je podsumować w następujący sposób. Warto biegać, zwłaszcza w dobie pandemii, by wzmacniać m.in. układ oddechowy. Należy przy tym regularnie, przynajmniej raz w roku badać się i warto gromadzić i porównywać wyniki z kolejnych lat. Warto również poszerzać swoją wiedzę w zakresie zdrowia, bo jak przekonuje Konrad Nosarzewski, to pozwoli nam przynajmniej częściowo zrozumieć zawiłości zagadnienia, z jakim się mierzymy.

- Osoby szukające informacji na temat badań u biegaczy chciałyby konkretów. Należy wykonać to, to i to. Wynik w normie? Biegacz zdrowy – można lecieć na trening. Niestety, nie mogę takiej odpowiedzi udzielić bo tak nie jest. Organizm ludzki to wspaniała struktura powstająca w wyniku ewolucji przez tysiące lat. Nie da się czegoś tak skomplikowanego przedstawić w prosty, jednowymiarowy sposób – podsumowuje.